Η Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Βουλκάνου βρίσκεται στο όρος Ιθώμη, σε υψόμετρο 359 μέτρων, σε κοντινή απόσταση απο την Αρχαία Μεσσήνη. Διοικητικά υπάγεται στο Δήμο Μεσσήνης και εκκλησιαστικά στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας. Η Ιερά Μονή Βουλκάνου αποτελεί το ιστορικότερο και μεγαλύτερο μοναστήρι της Μεσσηνίας.
Σύμφωνα με την παράδοση, ιδρύθηκε το 725 απο εικονολάτρες μοναχούς, ενώ το Καθολικό της Μονής χρονολογείται απο το 1701. Απο τις αρχές του 20ου αιώνα και κατόπιν αρκετών ανακαινίσεων έχει πάρει πλέον τη σημερινή του μορφή. Πρόκειται για σταυροειδή ναό με τρούλο.
Κατά την Επανάσταση του 1821, η Μονή προσφέρθηκε ως καταφύγιο αρματολών και κλεφτών και συνεισέφερε χρηματικώς, καθώς και με τρόφιμα. Το 1825 πυρπολήθηκε απο στρατεύματα του Ιμπραήμ πασά και οι μοναχοί αναγκάστηκαν να καταφύγουν στη Μάνη και τη Ζάκυνθο, παίρνοντας μαζί τους την Εικόνα της Παναγίας. Επανήλθαν στη Μονή το 1828 και εκ τότε λειτουργεί αρμονικά, έχοντας κατά καιρούς περάσει πλειάδα μοναχών απο αυτή. Όμως, τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των μοναχών, που διαμένουν στη Μονή, έχει μειωθεί κατά πολύ.
Η αρχική τοποθεσία της Ι. Μονής ήταν πιο ψηλά, στην κορυφή του βουνού, όπου υπήρχε το αρχαίο ιερό του Δία, Ιθωμάτα. Η εκεί παλιά Μονή παραμένει κλειστή, ενώ όμως, λειτουργεί το Δεκαπενταύγουστο, καθώς τότε εορτάζει. Στις αρχές του 17ου αιώνα, για λόγους διαβίωσης, οι μοναχοί μεταφέρθηκαν σε χαμηλότερη θέση.
Στον ναό της Μονής φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Βουλκανιώτισσας ή αλλιώς της Οδηγήτριας, που λέγεται πως αγιογραφήθηκε απο τον Ευαγγελιστή Λουκά.
Η νέα Μονή εορτάζει, εκτός του Δεκαπενταυγούστου, στις 20 Σεπτεμβρίου εκάστου έτους και ακολουθεί πολυήμερος εορτασμός και λιτάνευση της Ιεράς Εικόνος της Παναγίας Βουλκανιώτισσας στη Μεσσήνη.
Πλήθος κόσμου, πιστοί που επιζητούν την ευλογία, τη μεσιτεία και τη θεραπεία της Παναγίας, πονεμένοι, αλλά και ευεργετημένοι, οικογένειες, νέοι, γέροι, προσκυνητές απο διάφορες χώρες και πόλεις της Ελλάδος και κυρίως, Μεσσήνιοι καταφθάνουν στην Ι. Μονή Βουλκάνου, κάθε χρόνο, και κατά τη νύχτα της 19ης προς 20ής Σεπτεμβρίου. Συνοδεύουν περπατώντας την Κάθοδο της Βουλκανιώτισσας στη Μεσσήνη, σε ανάμνηση της θαυματουργικής επεμβάσεως της Παναγίας, που έδιωξε την επιδημία της πανούκλας, όταν αυτή το 1755 είχε απλωθεί σχεδόν σε ολόκληρη τη Μεσσηνία σκορπώντας το θάνατο και τότε, πραγματοποιήθηκε η πρώτη λιτανεία της Ιεράς Εικόνος της Παναγίας.
Η κάθοδος της Ι. Εικόνος ξεκινά στις 2 το πρωΐ απο το Βουλκάνο και καταλήγει στη „Μαυροματέικη Παναγίτσα“ γύρω στις 7.30 το πρωΐ της 20ής Σεπτεμβρίου. Στις 9.30 το πρωΐ γίνεται η επίσημη υποδοχή της Ιεράς Εικόνος, απο τον Μητροπολίτη Μεσσηνίας, στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, το οποίο βρίσκεται στην είσοδο της πόλεως της Μεσσήνης. Ακολουθεί η Λιτανεία της Ι. Εικόνος στους κεντρικούς δρόμους της Μεσσήνης και καταλήγει στο Βουλκανιώτικο Μετόχι της Πανηγυρίστρας, όπου και εναποτίθεται προς οκταήμερο προσκύνημα. Στις 28 Σεπτεμβρίου και ώρα 5 το απόγευμα αναχωρεί με Λιτανεία εντός της Μεσσήνης και με πορεία της προς το Βουλκάνο, όπου και φτάνει στις 12 τα μεσάνυχτα.
